D Häx va Staalu[1]

Amaal sind wideramaal zwei Frowwini bim Doorfbrunno va Staalu am Wäschu gsii. Zeerscht heintsch anander z Wichtigschta vam Deerfji verzellt und wesch de soo am Wäschu gsii sind, heintsch de öü no ver mee Ziit kcha und de heintsch de eini na der andra im Doorf durchglaa. Pletzli ischt dernäbu ins zurkirchisch Hiischi di Poort uffgangu und d Johanna ischt üsse cho und unnuni im Chäller verschwunnu. Häi, heint daa de dii zweeno loossgla: «Dass ischt di greegschti Häx vam ganzu Deerfji!» meint eini und d andra dopplot: «Ja, und weischt wasch vergässu het? Du Bäso!» Äss ischt der Niit gsii, wa di zwei Rätsche gitribu het. De di Zurkirchini sind an rächt woolhabundi Famili gsi. Äär, der Johann, het mit Läder ghandlot. Der Wägg va der Vischpertellinu vam Saas und Zermatt sind grat vor schiinum Tiri durch und soo het er dene d Fälli abkchöüft und derfirr beschtoschts Schüeläder zruggverchöft. Ja, wa Bsitz ischt ischt öü Niit und Niit ischt bikanntlich zämu mit dum Wind der eltoscht Walliser! Fascht ds gliichum chunt d Emma Löüber mit iro beschtu Chüe zum Treichu dernäbu zum Veetrogg. Di beidu Wäschwiiber riemunt dii Chüe und Emma parichtot stolz, wie vill Milch di Chüe gäbe: wie an Brunnu, immer mindeschtens zwei Gschiri volli. «De passt de aber üff, dass d Johanna di Chüe nit gseet und schi verhäxot, suscht ischt de fertig mit ‘Milch wie an Brunno’!» Und de chunt d Johanna wider uss dum Chäller, griesst alli frintli und riemt ds Emmasch Chüe. «Jessumariaundjoosef, jetz het dii Häx miini Chüe verhäxt!» brielet d Emma, schreckt iro Chieli vam Brunno und triibt sus zrugg in du Stall. Der ganz Aabu jammrotsch im Doorf umanand und verzellt de Liitu, iro Chüe siigi verhäxti. We Ziit zum Mälchu ischt, geitsch jammrundo und flüchundo in du Stall zum Chili, schreckt mu d Milch so richtig uss dum Ütter und prommt: ds Chieli git nummu no d Hälfti Milch. «Lüeget, gseeder!» löüftsch mit dem Gschirr durchs Deerfji. «D Johanna, het miis Chieli verzöübrot, d Johanna ischt an Häx und an Häx kcheert verbrännti!» Immer mee Liit schliessunt schich a und zornigi steentsch vor ds Zurchirchusch Hiischi. Da chunt öü der Pfarrherr derzüe, är kännt di Famili Zurchilchu als an frommi, aständigi Schoort. «Jetz waarte wer a maal d Moorgumälchi ab und de gsee wer de wiiter.» schlaat är vorr. Am Morgu zum Mälchu sind di ganzu Ggaffer wider daa, eener no mee, der Stall ischt puderschvolle und d Emma faat a Mälchu; verbissu schrecktsch an de Tile und prommt: wider nummu d Hälfti! «Soo, jetz iss biwisus, wier miesse d Johanna dum Gricht üssliifru, verbrännu miess wer schi, nei üffheichu, z toot schlaa, steinigu!» Soo teent jetzu. Pletzli geit an Schuss uber d Chepf, alli sind still und der Johann steit mit dum Gwerr vor schiiner Hittu. «Miini Froww, d Johanna, ischt kchei Häx!» rieft är de Litu züe. «Aber d Chüe git ja nummu no d Hälfti Milch, wier heis sälber gsee!» Jetz chunt d Johanna üssa und meint: «Leet mich a maal am Aabu dii Chüe la mälchu, wesch de wider nummu d Hälfti va der Milch git, chännet ier mit mier machu, was ier wellt!»

Zer Mälcherziit ischt fascht ds ganz Deerfji vorr dum Stall gsii, alli heint in du Stall wellu, aber d Johanna het nummu zwei Ziigu züeglaa, schii heint schi sälber chännu bistimmu. D Johanna ischt in du Stall, het dum Chieli güet züegret, het mu liecht uber d Flangge gstiichlot und schich uff dum Mälchstüel niderglaa. Dernaa hetsch ganz sachte di Tile ergriffu, dii sint ganz herti gsii, langsam hetsch afa Handlu, dass heisst, langsam di Tile massierru und schi soo ver z Mälchu vorbereitu. D Milch ischt igschossu und di Tile weichi cho und de hetsch afa Mälchu ‘zischsch, zischsch’ hetsch zeerscht eis und der naa no z ander Gschirr voll gmolchu. Jaa, di beidu Gschiri heint nit a maal glängt, no niee het das Chieli a soo vill Milch ggä wie hiitu. Wa dii vor dum Stall kcheert und gsee heint, was a richtige Umgang mit dum Vee biwirkt, heint schich alli schwiigundo und langsam verluffu. Ooni as Wort sintsch heim, aber weenigschtens mit sicherum Wissu: an maal, warum mu de Wäschwiiber hienta an maal z rächt Wäschwiiber seit und zum zweitu, dass schich Üffregig und Erger vam Mänsch öü uff ds Vee ubertreit und dass dem nit gliich ischt, wie mu mit im umgeit.

Jaa, äss ischt halt immer wider a soo, dass mu ds Beescha daa finnot, wa mus will gsee!

Bürchen, 22. Jan. 2021

Bildquelle: Stalden um 1900, Ludwig Imesch: Das Oberwallis im Bild. Bd. 1, 1850 - 1919, Rottenverlag, Visp, 1978, S. 81

Simultantext und Audio

PS Ein Rundgang durch das alte Stalden mit seinen wunderschönen alten Walliserhäusern lohnt sich allemal; schöner Spaziergang (oder Fahrt mit dem Velo) ist der Weg von Stalden über den Planetenweg oder links der Vispe entlang nach Visp.

[1] Nacherzählung von Volmar Schmid der Geschichte «Di Hexe von Stalden» aus Wilhelm Ebener: Illustrierte Wallisersagen. Rotten Verlag, Visp, 3. Aufl. 2008, S. 57;